فعالیتها و تفکر نقادانه ترم اول زیست شناسی
فعالیتها و تفکر نقادانه ترم اول زیست شناسی
1- بله با استفاده از کشت دادن از انگشتان قبل وبعد از شست و شو با آب وصابون می توان این عقیده را تایید کرد
روش کار :
الف ) دو ظرف پتری دارای آگار غذایی تهیه کنید
ب ) در یک ظرف پتری را کنار شعله باز کنید وبدن این که دست های خود را بشویید نوک انگشتان یک دست را به مدت چند ثانیه به آرامی روی آگار غذایی تماس دهید ( آزمایش کنترل )
ج ) دست های خود را با آب وصابون خوب بشویید و مورد الف را در یک پتری دیگر تکرار کنید ( آزمایش اصلی )
د ) در ظرف ها را ببندید و روی آن ها نوع نمونه و تاریخ را یاداشت کنید
ه ) نمونه ها را به مدت 3-2 روز در دمای 37- 30 درجه سانتیگراد قرار دهید
در پایان مدت ذکر شده دو ظرف را با یکدیگر مقایسه کنید. در ظرف الف کلنی هایی در سطح آگار مشاهده می شود در صورتی که در ظرف ب وجود ندارد
2- افرادی که در تهیه ی مواد غذایی دخالت دارند باید دست های خود را بعد از استفاده از توالت با آب وصابون بشویند . از دستکش ماسک وکلاه و روپوش استفاده کنند و وسایل و ظروف مورد استفاده را به خوبی بشویند
3- بیماری هایی که دوره ی کمون طولانی دارند- چون فرد مبتلا به بیماری واگیر در دوره ی کمون علائم بیماری را نشان نمی دهد بنابراین افراد در برخورد با وی احتیاط لازم را انجام نمی دهند پس هرچه دوره کمون یک بیماری طولانی تر باشد این امکان وجود دارد که شخص آلوده افراد بیشتری را آلوده ومبتلا کند.
فعالیت 3-1 صفحه 17
1- الف ) تحقیق کنید پادتن آماده چگونه تهیه میشود و کاربرد آن چیست؟
جهت تهیه سرم برای مبارزه با یک بیماری واگیردار نژاد خالصی از عامل بیماری زا را در محیط کشت مناسب پرورش می دهند . سپس آن را چند بار به جانوری مثل اسب تزریق می کنند . البته هر بار مقدار آن را افزایش می دهند . بعد از مدتی در بدن جانور مقدار زیادی پادتن جمع می شود . سپس در فواصل زمانی معین خون جانور را می گیرند سلول های خونی وپروتئین های خون به جزء پادتن مورد نظر را از آن جدا می کنند . مایع بدست آمده سرم یا پادتن آماده است.
کاربرد سرم : در مواقع اضطراری مثلا هنگام مارگزیدگی به شخص مارگزیده سرم ( پادتن آماده ) ضد سم مار تزریق می کنند . سرم در درمان یا پیشگیری از برخی از بیماری های واگیر مصرف می شود . مثلا سرم ضد کزاز فقط برای پیشگیری از بروز بیماری استفاده می شود اما سرم ضد دیفتری هم برای پیشگیری و هم جهت درمان به کار می رود. سرم تا زمانی که پلاسموسیت های فرد بتوانند پادتن تولید کننداز بدن محافظت خواهد کرد.
ب )چرا ایمنی حاصل از سرم موقتی است اما ایمنی ناشی از واکسن در بیشتر موارد دایمی است؟
زیرا در این ایمنی بدن فرد نقش فعالی در مبارزه با عوامل بیماری زا ندارد.
ج ) انتقال پادتن از مادر به جنین چه نوع مصونیتی ایجاد میکند؟
غیر فعال (IgG)چون سیستم ایمنی جنین در ایجاد این پاتن نقشی ندارد.
2- چرا برخی از واکسنها مثل کزاز را باید چندین بار به یک فرد تزریق کرد؟
تا سلول های خاطره و پادتن بیشتری تولید شود و کارایی لازم را در ایمنی بخشی داشته باشد.
3-فهرستی از بیماریهایی که فکر میکنید دربرابر آنها ایمن اید تهیه کنید. فکر میکنید چرا دربرابر این بیماریها ایمن هستید؟
پاسخ متنوع است . مثلا سرخجه سرخک آبله مرغان و....که علت مصونیت ممکن است واکسیناسیون یا ابتلا به بیماری و ایجاد سلول های خاطره و یا ایمنی طبیعی یا مادرزادی باشد
4-کودکان ایرانی علیه چه بیماریهایی واکسینه میشوند؟
کودکان ما علیه هشت بیماری واکسینه می شوند که عبارتند از : سل- هپاتیت B- فلج اطفال- دیفتری –کزاز- سیاه سرفه- سرخک و اوریون
فعالت 4-1 صفحه 19
1- با استفاده از داروهایی که فعالیت دستگاه ایمنی را کاهش می دهند می توان میزان آنتی بادی ها و سلول های T تحریک شده علیه سلول های خودی را نیز کاهش داد
2- دستگاه ایمنی ما معمولا به آنتی ژنی که شبیه به مولکول های سطح سلول های بدن باشد پاسخی نمی دهد اما اگر به دلایلی دستگاه ایمنی به این آنتی ژن پاسخ دهد منجر به بروز نوعی بیماری خود ایمنی می شود . ممکن است تعدادی از آنتی ژن های سطح این باکتری با مولکول های خودی تفاوت داشته باشد در این صورت در مقابله با این آنتی ژن پاسخ ایمنی مناسب به وجود می آید.
فعالیت 5-1 صفحات 20و 21
1- الف ) پاسخ ها متغیر است .
ب ) کهیر – گلودرد – دل به هم خوردگی – تهوع –خارش و اسهال
2- آلاینده های موجود در هوا گرد وغبار، عفونت های تنفسی که در اثر ویروس های تنفسی مثلا سرماخوردگی و آنفلوآنزا ایجاد می شود و استرس های هیجانی ( فشارهای روحی ) می توانند موجب بروز آسم شوند.
آسم به صورت حمله های تنگی نفس سرفه وخس خس سینه بروز می کند.
فعالیت 6-1 صفحات 22و23
1- در حال حاضر تنها راه مبارزه با ایدز پیشگیری از آن است .
بهترین راه های پیشگیری از ایدز عبارت است از :
الف ) پایبندی به اصول اخلاقی و خانوادگی و دوری از بی بند وباری و اعتیاد
ب ) عدم استفاده از وسایل شخصی دیگران ( مسواک تیغ و.....)
ج ) استفاده از سرنگ و سوزن خال کوبی یک بار مصرف
د ) توجه به ضد عفونی همه جانبه هنگام سوراخ کردن گوش پانسمان زخم ها جراحی ها خدمات دندان پزشکی و تزریقات
ه ) تولید مطمئن خون و فراورده های خونی در داخل کشور
2- علایم ایدز حدود 50 تا 51 ماه بعد از آلودگی بروز می کند.
3- در این وضعیت لنفوسیت های T تولید نمی شوند و دفاع اختصاصی از نوع سلولی وجود ندارد . چنین فردی به ویژه در برابر سرطان و حمله ی ویروس ها و سایر میکروب های درون سلولی حساس تر از سایر افراد است.
پاسخ تفکرهای نقادانه فصل اول
تفکر نقادانه 1-1 صفحه 10
شاید تصور شما بر این باشد که داروهای تب بر در معالجه ی همه ی انواع تب تاثیر دارند در حالیکه هنگامیکه بدن به نوعی بیماری عفونی مبتلا شده است علت بیماری عفونت است و تب در واقع بیماری نیست بلکه راه حلی است که بدن در برابر عامل بیماریزا انتخاب کرده است. بنابراین باید بین علت ومعلول در بیماری ها ی عفونی تمایز قائل شد و استفاده از داروهای تب بر را راه مبارزه با بیماری به حساب نیاورند. بلکه باید به این نکته توجه داشت که تب بالا ممکن است بسیار خطرناک باشد که برای جلوگیری از خطرات آن باید تب را کاهش داد.
تفکر نقادانه 2-1 صفحه 23
تولید پادتن لازم به مقداری که بتوان آن ها را در بدن ردیابی و مشخص کرد چند هفته طول می کشد.
تفکر نقادانه 3-1 صفحه 24و 25
1- الف ) ممکن است به گروه شاهد آب سرم فیزیولوژیک و یا مواد تزریق کردنی فاقد آنتی ژن تزریق شده باشد
ب ) باید نتایج آزمایش با گروه شاهد مقایسه شود تا اثر واکسن بهتر مشخص شود
ج ) افزایش موارد بیماری مالاریا نشان دهنده ی افزایش تعداد پشه های مالاریاست
2- الف ) با توجه به این که تعدادافراد تیمار شده متفاوت است این امر انجام مقایسه را امکان پذیر می نماید
ب ) بیش ترین تفاوت بین افراد واکسینه شده وگروه شاهد مربوط به این گروه سنی است.
ج) فعالیت بیشتر غده تیموس زیرا هر چه سن کمتر باش غده تیموس بزرگتر است و با رشد و افزایش سن انسان تیموس کوچکتر میشود-واکسن دستگاه ایمنی را در گوه سنی1-4 نسبت به دیگر گروه ها به مقدار بیشتری تحریک میکند درنتیجه پاسخ ایمنی ایجاد شده شدیدتر است بنابراین ابتلا به بیماری کمتر میشود
پاسخ فعالیت های فصل دوم
فعالت 1-2 صفحه 29 یک نورون بسازید.
این فعالیت توسط دانش آموز انجام شود
فعالیت 2-2 صفحه 30
نورون های حسی دندریت بلند دارند ومعمولا یک قطبی هستند ( خروج آکسون و دندریت از یک نقطه ی جسم سلولی )
نورون های حرکتی آکسون دراز دارند ومعمولا چند قطبی هستند ( خروج دندریت ها و آکسون از چند نقطه جسم سلولی ) بر اساس شکل معمولا نورون های رابط کوتاه تر اما پر انشعاب تر هستند . ساختار نورون با کاری که انجام می دهد متناسب است.
نورون رابط فاقد میلین است و دندریتهای ان بسیار منشعب اند.
فعالیت 3-2 صفحه 45
بصورت عملی در کلاس انجام شود
فعالیت 4-2 صفحه 47
1- مرکز انعکاس نخاعی نخاع است در حالیکه مرکز حرکات ارادی مغز است بنابراین پیام های عصبی در انعکاس نخاعی مسیر کوتاه تری را طی می کنند . از سوی دیگر تعداد نورون های دخیل در انعکاس نخاعی از حرکات ارادی کم تر است.
2- انعکاس ها معمولا پیش از آنکه مغز از خطر آگاه شود رخ می دهند . بنابراین با پاسخ بسیار سریع به محرک هایی که می توانند بالقوه آسیب رسان باشند موجب حفظ بقای موجود زنده و جلوگیری از آسیب رسیدن به او می شوند
3- نیمکره های مخ ماهی نسبت به سایر بخش های مغز کوچک بوده و فاقد چین خوردگی هستند در حالیکه در انسان نیمکره های مخ بیش ترین بخش مغز را تشکیل داده و واجد چین خوردگی های فراوان هستند.
بزرگتر
بودن لوب های بویایی ماهی در مقایسه با انسان اهمیت زیاد حس بویایی را در
ماهی نشان می دهد . ماهی ها برای یافتن غذا جفت و حتی فرار از دشمنان از حس
بویایی خود استفاده می کنند.(این سوال خیلی مهمه هم سوالش هم شکل تو کتاب،
معلما خیلی روش تأکید دارن)
فعالیت 5-2 صفحات49و50 تشریح مغز گوسفند
تشریح مغز بطور عملی انجام شود
(تصاویر ای فعالیت خیلی مهمه امتحان خرداد88 سوال داده بودن همچنین تو آزمونهای ازمایشی موسسات خیلی ازش استفاده میشه)
پاسخ فعالیت های فصل سوم
فعالیت 1-3 صفحه 57 تعیین حساسیت پوست
1- نوک انگشتان
2- وجود گیرنده های لمسی بیشتر . بعضی از قسمت های پوست گیرنده بیشتری دارند . برای مثال در لب ها و نوک انگشتان تعداد گیرنده های لمسی بیشتر بوده و این گیرنده ها نزدیکتر به هم قرار دارند . بنابراین در این نقاط تشخیص دو نقطه بسیار نزدیک به هم آسان تر است . اما در پشت بدن گیرنده ها چند میلیمتر از هم فاصله دارند و ممکن است دو نقطه تماس یک نقطه احساس شود
فعالیت 2-3 صفحه ی 60 چگونه میتوان به وجود نقطه کور پی برد؟
الف ) بخشی از شبکیه که نقطه کور نامیده می شود و محل خروج عصب بینایی است به نور حساس نیست.
ب ) در این نقطه هیچ گیرنده ی نوری ( استوانه ای یا مخروطی ) وجود ندارد.
فعالیت 3-3 صفحات61 تشریح چشم
الف ) صلبیه سفید رنگ محکم و ضخیم است مشیمیه به رنگ آبی و سیاه است . شبکیه پرده ای نازک و تقریبا بی رنگ است.
ب ) زلالیه رقیق است در حالیکه زجاجیه حالت ژله ای دارد .
فعالیت 4-3 صفحه 65 تعیین مناطق چشایی زبان
1- بله مناطق مشخص شده در شکل مح تجمع گیرنده های حساس به یک مزه ی خاص هستند
2- برای اینکه موادی که میله را با مزه های دیگر آغشته کرده است پاک شود و آزمایش دچار اختلال نشود.
پاسخ فعالیت های فصل چهارم
فعالیت 1-4 صفحه 91 تحلیل تنظیم قند خون پس از خوردن غذاهای مختلف
این
فعالیت بیانگر اهمیت خوردن صبحانه ( که معمولا ما نوجوانان از آن گریزان
هستیم ) می باشد . کاهش قند خون ( هیپو گلیسمی ) اغلب در سالهای نوجوانی که
تغییرات هورمونی سریع است ایجاد می شود . هیپو گلیسمی خفیف نسبتا شایع است
1- حدود 5 تا 10 دقیقه
2- غذای شامل بیسکویت شیر وموز
3- خوردن شش وعده غذا در روز کمک می کند تا قند خون در سطح ثابتی باقی بماند . کم بودن قنده ای ساده در وعده غذایی نیز تولید انسولین را کاهش داده و سطح گلوکز خون را در حد مناسبی نگه می دارد.
فعالیت 2-4 صفحه 92
1- A چون میزان گلوکز خون آن رو به کاهش گذاشته است .
2- B چون میزان گلوکز خون آن پس از آغاز آزمایش افزایش یافته است
3- C چون میزان گلوکز خون آن در طول اجرای آزمایش ثابت مانده است
پاسخ تفکر نقادانه فصل چهارم
تفکر نقادانه 1-4 صفحه 93
خیر . هورمون های بخش قشری و مرکزی غدد فوق کلیه هر دو در پاسخ به تنش ترشح می شوند. اما هورمون های بخش قشری فوق کلیه سبب ایجاد پاسخ آهسته تر و طولانی تر می شوند
پاسخ فعالیت های فصل پنجم
فعالیت 1-5 صفحه 107 چگونه میتوان DNA را از سلولهای پیاز استخراج کرد؟
بطور عملی انجام شود
پاسخ سوال تجزیه و تحلیل
مواد چسبنده به میله همزن شفاف چسبناک و حالت کشسان دارند.
پاسخ فعالیت های فصل ششم
فعالیت 1-6 صفحه ی 122 جهش های کروموزومی
حذف : در این مورد بخشی از ماده وراثتی از دست می رود بنابراین از ذخیره اطلاعات وراثتی کاسته می شود وصدمات شدیدی به سلول وارد می گردد به ویژه اگر هر دو کروموزوم همتا در یک نقطه دچار حذف شوند یا اینکه حذف کل کروموزوم را در برگیرد.
جابه جایی : در این جهش ماده ی وراثتی کم نمی شود اما از آن جا که ژن در جای اصلی خود نیست ممکن است نتواند کار خود را به درستی انجام دهد . علاوه بر این گاهی ژن در وسط ژن دیگری قرار می گیرد که این نوع جابه جایی به از بین رفتن فعالیت ژن دوم نیز منجر می شود
مضاعف شدن : اضافه شدن بخشی از اطلاعات ژنتیک پیامد این نوع جهش است . هرگونه تغییر در ماده ی ژنتیک برای سلول مضر است ( مثل سندرم داون ) ممکن است بخشی از یک ژن مضاعف شود که در این صورت پروتئین ساخته شده کارآمد نخواهد بود.
واژگونی : سبب به هم خوردن توالی نوکلئوتیدها ودر نتیجه فعالیت ژن می شود.
فعالیت 3-6 صفحه 132
1- با توجه به تعداد زیاد کروموزوم هادر سلول های یوکاریوتی شانس این که هردو سلول مجموعه کامل از کروموزوم را دریافت کنند توسط میتوز افزایش می یابد.
2- جسم گلژی -شبکه ی آندوپلاسمی- ریبوزوم- واکوئل -لیزوزوم
3- بیشتر سلول های عصبی همیشه در G1 باقی می مانند و نقاط وارسی اجازه ی عبور آن ها را به مرحله ی بعدی نمی دهد. از آن جا که این سلول ها وارد میتوز نمی شوند هیچ سلولی جانشین سلول های آسیب دیده نخواهد شد.
فعالیت 4-6 صفحه 132و 133 و 134 و 135 مدلی برای میتوز بسازید.
تجزیه وتحلیل و نتیجه گیری
1- هسته ی سلولیهایی که دانش آموزان ساخته اند باید همانطوری باشد که در سلول مادر بوده است . با این تفاوت که کروموزوم ها در سلول مادر درست قبل از میتوز همانند سازی می کنند و دو کروماتیدی هستند.
2- پاسخ ها متفاوت است . ممکن است دانش آموزان به این نکته اشاره کند که در مدل خود تغییرات کروموزوم ها را طی تقسیم نشان نداده اند
3- ژن هایی که در سلول های حاصل از میتوز یافت می شوند شبیه همان ژن های هستند که در سلول مادر یافت می شود . کروموزوم ها قبل از تقسیم سلول همانند سازی می کنند ویک نسخه از هر ژن به یکی از سلو ل های جدید می رود
4- پاسخ متفاوت است . باید به حفظ عد کروموزومی و محتوای ژنتیک طی میتوز توجه نمود
5- پاسخ ها متفاوت است مثلا اگر DNA قبل از میتوز همانند سازی نمی کرد چه می شد
پاسخ تفکر نقادانه فصل ششم
تفکر نقادانه 1-6 صفحه 123
دانش آموزان باید مخالف باشند از آنجا که گامت هاپلوئید است فقط یک دست کروموزوم دارند و در هر دست کروموزوم نیز فقط یکی از دو کروموزوم همتا یافت می شود.
نظرات شما عزیزان: